Style ogrodowe od Średniowiecza po Angielski Romantyzm

Dla wszystkich miłośników ogrodów, chcących poznać bliżej trochę historii, przedstawiamy poniżej główne cechy i reprezentatywne przykłady europejskich ogrodów od Średniowiecza po

Ogrody Średniowiecza

Ogrody średniowieczne, zwane także ogrodami klasztornymi lub ogrodami zamkowymi, miały unikalny styl, który odzwierciedlał kulturowe, religijne i praktyczne potrzeby epoki. Ich główne cechy to:

Prostota i Praktyczność: Ogrody te były przede wszystkim funkcjonalne, służąc do uprawy ziół, warzyw i owoców niezbędnych do codziennego życia. Estetyka była ważna, ale podporządkowana praktycznym potrzebom.
Podział na Sekcje: Średniowieczne ogrody często dzieliły się na mniejsze sekcje, oddzielone niskimi żywopłotami lub ścieżkami. Te sekcje mogły być przeznaczone na różne rodzaje upraw, takie jak zioła lecznicze, warzywa, czy kwiaty.
Ogrody Klasztorne: W klasztorach ogrody były miejscem refleksji i medytacji. Uprawiano w nich rośliny lecznicze i zioła, co odzwierciedlało zainteresowanie mnichów botaniką i medycyną.
Symbole Religijne i Mistyczne: W ogrodach klasztornych często spotykało się rośliny mające symboliczne znaczenie religijne, jak róża (symbol Maryi) czy winorośl (symbol Chrystusa).
Ogrody Warzywne i Owocowe: Oprócz ziół, ogrody te zawierały często warzywniki i sadzawki z owocami, które zapewniały pożywienie dla mieszkańców klasztorów czy zamków.
Użytkowanie Wody: Małe stawy czy fontanny były często elementem średniowiecznych ogrodów, służąc zarówno do praktycznych celów, jak nawadnianie, jak i do celów estetycznych.
Zamknięte Przestrzenie: Ogrody te były często otoczone murami lub żywopłotami, co zapewniało prywatność, ochronę i stworzenie mikroklimatu.
Proste Aleje i Ścieżki: Aleje i ścieżki były zazwyczaj proste i praktyczne, często wyłożone kamieniem lub żwirem.
Ograniczona Paleta Roślin: Ze względu na ograniczoną wymianę handlową i wiedzę botaniczną, roślinność w średniowiecznych ogrodach była często ograniczona do gatunków rodzimych i znanych w danym regionie.

Przykładami takich ogrodów mogą być ogrody klasztorne w średniowiecznej Europie, gdzie każdy element miał swoje praktyczne i często symboliczne zastosowanie.

Ogrody renesansowe

Ogrody w stylu renesansowym, które rozwinęły się we Włoszech w XV i XVI wieku, stanowiły zwrot od średniowiecznych, funkcjonalnych ogrodów klasztornych do bardziej estetycznych i symbolicznych przestrzeni. Oto ich główne cechy:

Symetria i Geometria: Ogrody renesansowe charakteryzowały się silną symetrią i geometrycznymi układami. Projektowane zazwyczaj z centralnym punktem, z którego rozchodziły się aleje i ścieżki, tworząc harmonijne wzory.
Aksjomatyczne Planowanie: Centralne osie, które organizowały przestrzeń ogrodu, były ważnym elementem projektowania. Osiowe widoki często prowadziły do ważnych punktów, takich jak fontanny, posągi, lub same budynki.
Terrasy i Schody: Wiele ogrodów renesansowych wykorzystywało tarasy i schody do stworzenia wielopoziomowych przestrzeni, co pozwalało na bardziej dramatyczne i rozbudowane projekty.
Wodne Elementy: Fontanny, baseny i kaskady były popularnymi elementami, dodającymi życie i ruch do ogrodu. Często wykorzystywano wodę w celach dekoracyjnych, jak i do chłodzenia powietrza.
Rzeźby i Sztuka: Ogrody te były często ozdobione rzeźbami, często nawiązującymi do mitologii greckiej i rzymskiej, co odzwierciedlało zainteresowanie epoki renesansu klasyczną sztuką i kulturą.
Kwietniki i Partery: Niskie, geometryczne kwietniki z kwitnącymi roślinami i ziołami dodawały koloru i zapachu, jednocześnie zachowując formalność ogrodu.
Zintegrowane Sztuka i Przyroda: Ogrody te były rozumiane jako rozszerzenie domu, miejsce, gdzie sztuka i natura łączyły się w harmonijną całość, często z wykorzystaniem perspektywy i iluzji optycznej.
Aleje i Drzewa Ozdobne: Długie, proste aleje, często wyłożone drzewami lub krzewami, prowadziły oko i ruch przez ogród.
Układ Zamknięty: W przeciwieństwie do późniejszych ogrodów angielskich, ogrody renesansowe często były zamknięte murami lub żywopłotami, co nadawało im charakter intymny i kontrolowany.

Przykłady takich ogrodów to Villa d’Este w Tivoli czy Ogrody Boboli we Florencji, które są znakomitymi przykładami bogactwa, precyzji i artystycznej wizji charakterystycznej dla ogrodów renesansowych.

Ogrody barokowe

Styl barokowy w ogrodach charakteryzował się przepychem, symetrią i formalnością. Kluczowymi cechami tych ogrodów były:

Symetria i Formalna Struktura: Ogrody barokowe były starannie zaprojektowane, aby odzwierciedlać symetrię i porządek. Osiowe plany, z centralnym punktem i symetrycznymi alejami, były typowe.
Rzeźby i Fontanny: Rzeźby, często przedstawiające mityczne lub historyczne postacie, były ważnym elementem. Fontanny i kaskady dodawały dynamizmu i były centralnym punktem projektu.
Topiaria i Uformowane Krzewy: Roślinność była starannie przycinana i formowana, często w geometryczne kształty, aby dodać strukturę i formalność ogrodu.
Długie Aleje i Perspektywy: Długie, proste aleje, często wyłożone drzewami, prowadziły oko ku centralnym punktom, takim jak pałace, pomniki czy fontanny.
Partery i Kwietniki: Niskie, formalne kwietniki z geometrycznymi wzorami i żywopłotami były często używane do dekoracji blisko rezydencji.
Duże Rozmiary i Przestrzeń: Ogrody barokowe były często rozbudowane i zajmowały duże przestrzenie, podkreślając bogactwo i moc właścicieli.
Wodne Elementy: Oprócz fontann, stawy, kanały i baseny były często wykorzystywane do dodania elementu wodnego i odbić w ogrodzie.
Teatralność i Iluzja Optyczna: Stosowanie elementów, takich jak fałszywe ruiny, gry perspektywiczne i ukryte ogrody, tworzyło uczucie zaskoczenia i teatralności.

Przykładem takiego ogrodu jest Wersal, z jego imponującymi alejami, rozbudowanymi parterami, rzeźbami i spektakularnymi fontannami.

Ogród w stylu angielskim

Ogród w stylu angielskim, znany również jako ogród krajobrazowy, rozwinął się w XVIII wieku jako reakcja na bardziej formalne i geometryczne ogrody barokowe, które były popularne w Europie. Jego główne cechy to:

Naturalizm: Styl angielski stawiał na naturalnie wyglądające krajobrazy, które wydawały się mniej sztuczne i bardziej harmonijne z otaczającą przyrodą. Obejmowało to nieregularne kształty, miękkie linie i naturalnie wyglądające zgrupowania roślin.
Płynne, Łagodne Krajobrazy: Zamiast formalnych alejek i sztywnych struktur, ogrody angielskie charakteryzowały się łagodnymi, falującymi trawnikami, z lekko wijącymi się ścieżkami.
Wiązki Drzew i Krzewów: Drzewa i krzewy były sadzone w grupach, aby stworzyć przyjemne dla oka kompozycje i zapewnić różnorodność tekstur i kolorów.
Wodne Elementy: Stawy, strumienie i małe jeziora były integralną częścią ogrodu angielskiego, często zaprojektowane tak, aby wyglądały na naturalne.
Romantyczne Struktury: Elementy takie jak malownicze ruiny, mostki, altanki i małe pawilony były często umieszczane w ogrodzie dla dodania romantycznego i tajemniczego charakteru.
Osiowe Widoki i Perspektywy: Chociaż ogrody angielskie były mniej formalne, nadal ważne było zapewnienie pięknych widoków i perspektyw, często z domu na ogród.
Różnorodność Roślin: W ogrodach tych stosowano szeroki wybór roślin, od rodzimych do egzotycznych, tworząc różnorodność kolorów i tekstur.
Trawniki: Duże, otwarte trawniki były znaczącym elementem, kontrastującym z bardziej zróżnicowanymi obszarami roślinnymi.
Sezonowa Zmienność: Ogród angielski był zaprojektowany tak, aby w każdym sezonie prezentował się atrakcyjnie, z różnymi roślinami kwitnącymi w różnych porach roku.

Przykłady takich ogrodów to Stourhead w Anglii czy Powerscourt w Irlandii, które są wspaniałymi reprezentantami stylu angielskiego w ogrodnictwie, łączącymi naturalne piękno z subtelną ręką projektanta.